Finansowy poradnik dla studentów. Jak zdobyć dodatkowe środki i mądrze zarządzać budżetem?

Niedostatek, na który cierpią studenci, stał się wręcz stereotypem. Jeśli chcesz uniknąć bycia jego żywym przykładem – zajrzyj do naszego finansowego poradnika studenta.

Nawet taki słynny bogacz jak Wokulski, znany z „Lalki” Prusa, „jako student (…) przez nędzę szedł do wiedzy”. Czasy się zmieniły, jednak pewne rzeczy pozostały podobne. Żacy wciąż nie są kojarzeni z wielkim majątkiem.

W pełni tego świadomi przygotowaliśmy poradnik dla studenta, który pomoże Wam mądrze zarządzać skromnym budżetem oraz podpowie, jak zdobyć dodatkowe środki do życia. To lektura obowiązkowa dla przyszłych studentów, studentów pierwszego roku i wszystkich innych, którym gospodarowanie pieniędzmi przychodzi z trudem.

Po pierwsze: ograniczaj drobne wydatki

Badania przytoczone w raporcie Portfel studenta 2022 wskazują, że aż 13% Polaków w wieku 18–24 w ogóle nie oszczędza pieniędzy miesięcznie. Kolejne 27% oszczędza poniżej 100 zł. Tylko 19% respondentów twierdzi, że są w stanie zaoszczędzić ponad 500 zł miesięcznie.

Oszczędzanie nie jest łatwe, ale są na to sposoby. Najłatwiejszym z nich jest ograniczenie drobnych wydatków, których możecie nawet nie zauważać.

Kilka przykładów:

• jedzenie na wynos
• kawa z kawiarni
• ubrania
• gadżety

To wszystko koszty, które nie są niezbędne do funkcjonowania – tym samym można je ograniczyć.

W sieci można napotkać, przypisywane Davidowi Bachowi, sformułowanie „efekt latte”. Chodzi o pieniądze codziennie wydawane na kawę (niekoniecznie tylko latte). Choć to względnie niewielki koszt, jednak ponoszony regularnie, w dłuższej perspektywie, kumuluje się do większych sum.

Być może nie pijasz dużej latte, ale pewnie podobnie wydajesz pieniądze. Przeanalizuj miesięczne koszty i sprawdź, czy znajdzie się coś, czego można było uniknąć. Zwróć dodatkowo uwagę, czy był to wydatek cykliczny. Jeśli tak, to jest szansa, że jego ograniczenie istotnie przełoży się na tygodniowy czy miesięczny budżet.

Innym sposobem na oszczędzanie pieniędzy jest planowanie budżetu zgodnie z metodą 5 słoików. Więcej informacji na temat tego i innych sposobów znajduje się w artykule: Jak oszczędzać pieniądze? [Najlepsze sprawdzone sposoby]

Po drugie: zwiększ swój budżet. Jak znaleźć pracę na studiach?

Z badań przytoczonych przez Tygodnik Gospodarczy PIE wynika, że w Polsce pracuje 27% studentów studiów licencjackich i inżynierskich. Wśród magistrantów –  39%. Tylko jeden na sześciu dziennych studentów pracuje. I co zrozumiałe, młodsze roczniki rzadziej podejmują aktywność zawodową niż starsze.

Tyle o statystykach. Jak to ma się jednak do rzeczywistości? Dlaczego na studiach warto pracować?

Po pierwsze, dzięki uldze w PIT, młody człowiek może zarobić więcej niż ktoś starszy na jego stanowisku – więcej o tym za chwilę.

Po drugie nabycie doświadczenia zawodowego w trakcie studiów jest bezcenne, bo umożliwia łatwiejsze znalezienie lepszej pracy po studiach oraz poszerza praktyczną wiedzę branżową. W przypadku tego drugiego warunku chodzi o to, by znaleźć pracę w zawodzie, z którym wiąże się przyszłość po studiach.

Tylko jak pogodzić studia z pracą?

To wszystko zależy od specyfiki studiów. Mniej problemów jest w przypadku studiów zaocznych. Niestety studia dzienne mogą skutecznie utrudniać zarobkowanie. Choć warto wspomnieć, że popularne kierunki największych uczelni są tak liczne, że instytucje dają możliwość wyboru dni i godzin zajęć z szerokiej puli. Wtedy wygodniej pogodzić naukę z pracą nawet na pełen etat.

Kolejnym sposobem jest podjęcie pracy (lub pracy w szerszym wymiarze godzin) na dalszych latach studiów, gdy zajęć bywa mniej. Można przygotować się do tego, uczęszczając na większą liczbę zajęć na wcześniejszych etapach i tym samym osiągając szybciej wymaganą do ukończenia pulę punktów ECTS.

Ludwik Jelonek, student i mój redakcyjny kolega, zwraca uwagę na możliwości, które oferuje współczesny rynek pracy.

Część firm pozwala pracować zdalnie lub hybrydowo. Dzięki temu studenci, którzy nie uczą się w jednym z kilku największych miast Polski, mogą znaleźć zatrudnienie u pracodawców z Warszawy, Krakowa czy Wrocławia. Tym samym mają większą możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego i środków do życia.

Szczegółowe porady, jak znaleźć pracę na studiach i jakie oferty są najlepsze, znajdziesz w tekście: Praca dla studenta: gdzie znaleźć oferty, jak skutecznie aplikować

Z kolei więcej na temat pracy zdalnej przeczytasz w artykułach:

• Praca zdalna: jak znaleźć i w jakich branżach jest dostępna?
• Praca zdalna bez doświadczenia: 9 pomysłów + poradnik

Dodatkowe ułatwienie: brak PIT do 26 roku życia

Sam niestety nie załapałem się na tę ulgę, dlatego teraz tym bardziej zazdroszczę jej studentom. W 2019 r. wszedł w życie program „Bez PIT dla młodych”. Dzięki niemu młodzi do 26 roku życia nie muszą płacić podatku dochodowego, gdy ich zarobki nie przekraczają 85 528 zł.

Istnieje jednak pewien haczyk – dochody muszą pochodzić ze stosunku pracy, zlecenia lub praktyk absolwenckich czy uczniowskich. Nie wliczają się do tego pieniądze uzyskane na podstawie np. umowy o dzieło.

W przypadku umowy o pracę pracodawca musi odprowadzać składki ZUS, a tym samym pensja brutto jest pomniejszona o ich wysokość.

Jak mieszkać na studiach?

Jeśli nie mieszkasz z rodzicami lub nie masz własnego lokum, prawdopodobnie jednym z Twoich głównych wydatków jest wynajem mieszkania czy pokoju. Tym bardziej, gdy ceny wynajmu rosną.

Jak się zabrać do szukania lokum?

Przede wszystkim przeanalizuj budżet: czy stać Cię na wynajem mieszkania, czy będziesz musiał wynająć pokój, a nawet współdzielić go z kimś innym? Mieszkanie ze współlokatorami pomoże zaoszczędzić pieniądze i może stanowić świetną okazję do zawarcia nowych znajomości.

Dokładnie przeanalizuj lokalizację mieszkania. Wynajem na obrzeżach miasta jest tańszy od tego w centrum. Z drugiej strony zmusza do dłuższych dojazdów. Może to utrudnić podjęcie pracy w trakcie studiów.

Każda minuta jest cenna, gdy łączy się karierę zawodową ze studiami. Dlatego dojazdy w trójkącie dom-praca-studia nie powinny zabierać dużo czasu. Nie chodzi tu nawet o franklinowskie „czas to pieniądz”, tylko po prostu o uzyskanie czasu niezbędnego do prawidłowej regeneracji.

Mieszkanie czy akademik?

Oba rozwiązania mają swoje zalety, jednak często czynnikiem decydującym jest po prostu cena. Mieszkanie w akademiku jest tańsze, tym bardziej, gdy ceny wynajmu szybko rosną.

Jak jeść, żeby nadto nie zbiednieć?

Dowcipy i memy z głodnymi studentami są popularne od wielu lat. Wydatki studenta na jedzenie, szczególnie przy rosnącej inflacji, silnie nadwyrężają budżet. Jak sobie w tym pomóc?

• Gotuj samodzielnie – jedzenie na mieście jest droższe niż przygotowanie posiłków w domu. Zabieraj do pracy czy szkoły kanapki lub obiady.
• Planuj swoje posiłki – dzięki temu będziesz kontrolował budżet i unikniesz sytuacji, gdy będziesz musiał coś zamówić.
• Noś listę zakupów – wcześniej przygotowany spis pozwoli uniknąć impulsywnego wydawania pieniędzy.
• Zwracaj uwagę na promocję – noszenie listy nie oznacza zupełnego ignorowania promocji. Jeśli możesz kupić coś taniej na zaś, to kupuj. Dotyczy to zwłaszcza produktów o długim terminie przydatności do spożycia.
• Znajdź najtańsze sklepy w okolicy – nie chodź do sklepu po większe zakupy tylko dlatego, że masz blisko albo masz po drodze z uczelni lub pracy. Wybieraj sklepy, gdzie jest taniej.

Gdzie jeść na mieście?

Trudno sobie odmówić jedzenia na mieście. To zresztą przyjemny sposób na spędzenie wolnego czasu ze znajomymi. Problemem są koszty, które jednak można w jakiś sposób próbować ograniczyć.

W większych miastach wciąż z powodzeniem funkcjonują bary mleczne. Zjesz tam ciepły posiłek w relatywnie niewielkiej cenie. Warto też zwrócić uwagę na wszelkie stołówki znajdujące się w okolicach dużych miejsc pracy – tam może być również taniej niż w przeciętnej restauracji.

Poza wyborem miejsca, istotna bywa też pora dnia. W lokalach, gdzie jest mniejszy ruch w określonym czasie (np. rano, koło południa lub wczesnym popołudniem) właściciele oferują zniżki, promocje 2 za 1 czy happy hours. Dzięki temu można zjeść zwykły posiłek, ale taniej niż gdybyśmy przychodzili późnym popołudniem lub wieczorem.

Na pewno należy unikać miejsc turystycznych. Dotyczy to szczególnie uczelni znajdujących się w okolicy historycznej części miast (np. UW na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie czy UJ na Starym Mieście w Krakowie). Wiele z bliskich im restauracji i barów ma ceny dostosowane do kieszeni zamożnego turysty.

Sprawdź, jakie zapomogi finansowe i stypendia Ci przysługują

Studia kosztują. Mowa tu nie tylko o czesnym, ale również o podręcznikach czy innych pomocach naukowych. Istnieją jednak możliwości, by dzięki studiom uzyskać nieco pieniędzy. Mowa tu przede wszystkim o stypendiach.

Stypendium rektora

Stypendium rektora to pieniądze przyznawane za wyniki w nauce najlepszym studentom. Dotyczy zazwyczaj studentów od II roku studiów wzwyż, gdyż ci mogą wykazać wyniki za poprzednie lata studiów. Jednak zdarza się, że stypendium może zostać przyznane pierwszoroczniakom, gdy są np. laureatami olimpiad.

Kryteria przyznania pieniędzy oraz ich wysokość może różnić się w zależności od uczelni. Na przykład na Uniwersytecie Warszawskim stypendium rektora wynosi 915 zł (i wypłacane jest przez 9 miesięcy).

Stypendium socjalne

Stypendium socjalne to pomoc dla studentów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Podstawą do jego przyznania jest odpowiednio niski dochód na członka rodziny. Każda uczelnia podaje szczegółowe informacje na temat trybu przyznania i wysokości stypendium.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym uzależnia od rektora (działającego w porozumieniu z samorządem studenckim) określenie wysokości progu dochodowego do uzyskania stypendium. Jednak wysokość nie może przekroczyć widełek ustalonych przez prawo. W tej chwili wynoszą one netto 780–1051,70 zł miesięcznie na członka rodziny studenta.

Przykładowe progi na rok akademicki 2022/23 (netto):

• Uniwersytet Warszawski – 1050 zł
• Uniwersytet Gdański – 1050 zł
• Uniwersytet Jagielloński – 1000 zł
• Politechnika Krakowska – 1051,70 zł

Jeśli w Twoim przypadku miesięczny dochód na jedną osobę w rodzinie jest poniżej takiej kwoty, możesz ubiegać się o stypendium socjalne. Sprawdź na stronie swojej uczelni warunki i sposób ubiegania się o takie świadczenie.

Kredyt studencki

Mniej znaną formą pomocy finansowej jest kredyt studencki. Jest udzielany tylko przez wybrane banki, ale wyróżnia się lepszymi warunkami niż kredyty komercyjne. Otrzymać go mogą tylko studenci do 30 roku życia (i doktoranci do 35). Spłaca się go po 2 latach od ukończenia studiów, więc pozwala na rozpoczęcie kariery i ugruntowanie swojej ścieżki zawodowej.

Transze kredytu studenckiego przyznawane są co miesiąc (od października do lipca) przez cały okres studiów, ale nie dłużej niż 6 lat (dla doktoranckich – 4 lata). Obecnie obowiązujące przepisy ustalają wysokość transzy na 400, 600, 800 lub 1000 zł.

Kredyt studencki można uzyskać w następujących instytucjach:

• Bank PEKAO
• Bank PKO BP
• Bank BPS
• Spółdzielnia Grupa Bankowa

Stypendium Ministra Edukacji i Nauki

Chodzi tu po pieniądze przyznawane przez ministra za znaczące osiągnięcia. Stypendium może wynieść nawet 17 tys. zł, a wypłacane jest jednorazowo. Niestety musimy ostudzić optymizm. Maksymalna liczba stypendystów w danym roku wynosi 840, więc trzeba bardzo się postarać, żeby zostać docenionym w ten sposób. Do znaczących osiągnięć, za które można otrzymać te pieniądze, należą m.in.:

• Współautorstwo lub autorstwo monografii naukowej wydanej przez uznane wydawnictwo
• Znaczący udział w wysoce innowacyjnym projekcie badawczym uczelni
• Autorstwo lub wkład autorski w wydaniu na płycie utworu muzycznego przez prestiżowego producenta
• Zajęcie odpowiedniego miejsca na Igrzyskach Olimpijskich lub innych, wybranych zawodach sportowych

Siła legitymacji studenckiej – czyli na jakie zniżki możesz liczyć

Zniżki dostępne za okazaniem legitymacji są chyba najczęstszym skojarzeniem wśród korzyści związanych ze statusem studenta. Nic dziwnego –  pozwalają zaoszczędzić naprawdę niemało pieniędzy. Dlatego zawsze i wszędzie noś ze sobą ten dokument. Można go wykorzystać w komunikacji publicznej, placówkach kultury (kina, muzea, teatry), a czasem nawet w restauracjach czy wielu innych miejscach.

„Zniżki są ważne, ale w przypadku niektórych przewoźników kolejowych istotne jest również, by nie zwlekać do ostatniej chwili z kupnem biletu. Warto z wyprzedzeniem czasowym rozpatrywać różne trasy i godziny, bo zwiększamy tym szansę, że znajdziemy tanie bilety”, wyjaśnia student Ludwik Jelonek.

Karta ISIC

Karta ISIC to rodzaj legitymacji studenckiej honorowanej na świecie. Dzięki niej można uzyskać zniżki oferowane dla posiadaczy karty ISIC przez najrozmaitsze instytucje (od muzeów, przez kina, aż do komunikacji publicznej). Jeśli planujesz wyjazd za granicę – rozważ wyrobienie sobie tej karty. Można ją uzyskać online lub w wybranych punktach na terenie całej Polski. Ich listę znajdziesz pod tym linkiem.

Konta studenckie

Banki mają w swoim portfolio produkty związane ze studentami. To konta bankowe, których prowadzenie jest zazwyczaj nieco tańsze, niż analogiczne produkty przygotowane dla starszych klientów. Jeśli chcesz zapoznać się z ofertą dla studentów przygotowaną przez banki, przeczytaj tekst: Konta studenckie. Gdzie najlepiej założyć konto bankowe?.

Podsumowanie

Szukanie oszczędności nie musi być wyzwaniem. Dzięki poradnikowi studenci, szczególnie ci z pierwszego roku, pomogą sobie ograniczyć średnie miesięczne lub tygodniowe wydatki.

Źródło: https://hellofinance.pl/zarabianie/poradnik-finansowy-studenta